Organizacje pozarządowe mogą opierać się na wolontariacie, pracach społecznych, czy na otrzymywanych darowiznach w formie rzeczowej. Często jednak bywa tak, że te sposoby nie wystarczają i organizacje poszukują źródeł finansowania swoich działań, którymi są:

  • składki członkowskie,
  • dotacje/granty,
  • działalność odpłatna,
  • działalność gospodarcza,
  • działalność sponsorowana,
  • 1% od podatku dochodowego osób fizycznych,
  • darowizny

Składki członkowskie

Według art. 33 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, majątek tych organizacji powstaje m.in. ze składek członkowskich. Ich wysokość, sposób płacenia, czy w ogóle kto je zbiera reguluje statut stowarzyszenia. Składki mogą być przeznaczane albo na cele statutowe albo na prowadzenie działalności gospodarczej. Od pierwszego organizacje są zwolnione od odprowadzenia podatku dochodowego, od drugiego sposobu już są zobowiązane do odprowadzenia od nich podatku dochodowego.

Dotacje/granty

Dotacje, które nazywane są również grantem (w zależności od uruchomionego mechanizmu) są pieniędzmi otrzymanymi ze środków publicznych, z funduszy europejskich, a nawet od krajowej lub zagranicznej fundacji prywatnej.

Dotacje/granty (pochodzące ze środków publicznych lub z funduszy europejskich) są przekazywane w większości przypadków na konkretnie określone projekty związane z zadaniami publicznymi. Projekty finansowane z dotacji/grantu muszą spełniać dwa warunki:

  • muszą być zgodne z celami statutowymi organizacji oraz
  • muszą realizować zlecone zadanie publiczne.

Takie dotacje są przyznawane w ramach ogłaszanych konkursów ofert (poza tzw. „małymi zleceniami”, o których stanowi art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Procedura w uproszczony sposób wygląda tak, że:

  1. organ administracji rządowej lub samorządowej ogłasza konkurs,
  2. organizacje składają oferty zgodnie z warunkami konkursu,
  3. złożone oferty są do siebie porównywane i oceniane,
  4. dotacje otrzymuje najlepsza oferta.

Od fundacji prywatnych organizacje mogą otrzymać, tzw. grant instytucjonalny, który przeznaczany jest na ich rozwój.

Działalność odpłatna

Działalność odpłatna charakteryzuje się pozyskiwaniem środków finansowych ze sprzedaży swoich usług i produktów. To źródło finansowania jest ograniczone, np. wymogiem, aby przychody ze sprzedaży były równe kosztom, czy też wymogiem, aby osoby zajmujące się działalnością odpłatną nie otrzymywały wynagrodzenia wyższego niż 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez GUS za rok poprzedni (art. 9. ust. 1 u.d.p.p.w.).

Oczywiście podjęta odpłatna działalność organizacji musi być zgodna z:

  • celami statutowymi danej organizacji,
  • przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Co do zasady prowadzenie odpłatnej działalności nie musi być nigdzie zgłaszane, chyba, że organizacja posiada status OPP, dla której podjęcie takiej formy działalności aktualizuje obowiązek zgłoszenia do KRS.

Prowadzenie takiej działalności nie wyklucza danej organizacji z możliwości ubiegania się o dotację.

Działalność gospodarcza

Prowadzenie działalności gospodarczej różni się od działalności odpłatnej przede wszystkim faktem uzyskiwania zysku ze sprzedaży usług i produktów. Z definicji stowarzyszenia jak i fundacje nie są nastawione na osiąganie zysków, lecz tym co dzieli organizację pozarządową prowadzącą działalność gospodarczą od typowego przedsiębiorcy jest cel jaki im przyświeca. Fundacje i stowarzyszenia traktują ją jako narzędzie do pozyskiwania środków pieniężnych na działalność statutową, za to zwykły przedsiębiorca jako narzędzie do osiągania zysków. Nie ma regulacji prawnych, które by postawiły granicę rozwoju działalności gospodarczej prowadzonej przez organizacje pozarządowe. Jedynie w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w art. 20 ust. 1 pkt. 2 można znaleźć zapis, który mówi, że organizacje mogą „prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego”.

W przeciwieństwie do działalności odpłatnej, działalność gospodarczą należy zarejestrować w KRS. Ważny również jest fakt, że na przedsięwzięcia podejmowane w ramach działalności gospodarczej nie można otrzymać dotacji w ramach konkursów przeprowadzonych przez organy publiczne. Oczywiście organizacje mogą prowadzić jednocześnie działalność gospodarczą i nieodpłatną, lecz nie w tym samym rodzaju działania. Zmuszone są więc do tego, aby rozróżnić obszary, w których będą je stosować. Warto pamiętać, że przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej nie musi być zgody z celami statutowymi organizacji, ani ze sferą pożytku publicznego.

Działalność sponsorowana

Działalność sponsorowana polega na tym, że organizacje pozarządowe otrzymują od danych przedsiębiorstw (sponsorów) wsparcie finansowe lub rzeczowe za promowanie sponsora poprzez poinformowanie publicznie od kogo otrzymały wsparcie.

1% od podatku dochodowego osób fizycznych

Organizacje, które posiadają status OPP, mogą starać się dotrzeć do podatników, aby przy rozliczaniu PIT-u przekazali im 1% z tego podatku. O decyzji podatnik informuje urząd skarbowy po przez podanie numeru KRS danej organizacji. Prawo to przysługuje organizacjom OPP, które znalazły się bazie internetowej Ministerstwa pracy i polityki społecznej. Utrata takiego prawa następuje, np. z chwilą nie złożenia obowiązkowego sprawozdania z informacją na jakie cele zostały przeznaczone środki pieniężne w roku poprzednim.

Pomimo, że pieniądze z „1%” organizacje mogą przeznaczyć na dowolny cel, określony w statucie, to zarówno organy publiczne jak i podatnicy mają prawo żądać informacji dotyczącej wykorzystania pieniędzy przez OPP.

Darowizny

Fundacja lub stowarzyszenie, które zostało zarejestrowane może otrzymywać darowizny w formie gotówki lub w formie rzeczowej od osób prywatnych lub innych organizacji. Według art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, darowizna oznacza umowę, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizną na pewno nie jest decyzja podatnika o przekazanie 1% podatku PIT na rzecz organizacji pozarządowej. Dana organizacja jeśli chce odliczyć darowiznę od dochodu musi:

  • wpłacić ją na konto organizacji,
  • przekazać darowiznę na cele statutowe zgodne z zadaniami publicznymi uregulowanymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.